Czy dostrzegasz zmiany wokół siebie: w miejscu zamieszkania, w rodzinie, zmieniającą się modę? Czy zauważyłeś, że upływa czas i dorastają Twoje dzieci? Okres dorastania to czas, kiedy człowiek zmienia się psychicznie i fizycznie. W różny sposób dorośli przechodzą ze swoim dzieckiem ten trudny, kryzysowy okres dojrzewania – czas buntu, przekory i poszukiwania własnego stylu życia. Młodzi ludzie, przechodząc kryzys tożsamości, często zadają sobie pytania: kim jestem, kim są inni ludzie, czym jest świat, który mnie otacza, co jest dla mnie dobre, a co złe? W tych poszukiwaniach łatwo zgubić drogę, jeśli nie ma się dobrego przewodnika.
Warto się zastanowić nad kilkoma sprawami:
1. Czy dostrzegasz coraz częściej obecność narkotyków?
Narkotyki stały się dostępne w wielu miejscach: w szkole, na ulicy, w dyskotece. Kontakt z narkotykami stanowi realne niebezpieczeństwo i może przydarzyć się każdemu, w każdej rodzinie. Trzeba zdawać sobie sprawę, że istnieje wiele plotek, mitów i kłamstw na ich temat. Wielu ludziom, między innymi producentom narkotyków i dealerom zależy na tym, aby młodzież wierzyła w te kłamstwa, nie miała rzetelnej wiedzy, nie była świadoma tragicznych skutków brania substancji narkotykowych.
2. Czy istnieje bezpieczne branie narkotyków?
NIE! W każdym znajduje się aktywna substancja, która stopniowo włącza się w metabolizm komórkowy. Powoduje to uruchomienie procesu uzależnienia. To, że ktoś potrzebuje narkotyku, aby „znowu czuć się dobrze”, może już oznaczać uzależnienie. Pierwsza porcja narkotyku zwykle nic nie kosztuje, następna wymaga zdobycia pieniędzy, kontaktów z dealerami, ukrywania tego, co się robi. Sięgając po narkotyk, ryzykuje się związanie ze środowiskiem ludzi biorących i przestępcami handlującymi narkotykami. Większość narkotyków kupowanych „na ulicy” to nieznane użytkownikowi mieszanki, powstające na etapie produkcji i dystrybucji przez dodawanie różnych substancji chemicznych, organicznych i nieorganicznych. Nigdy nie wiadomo, jaki „miks” się zażywa, tym samym ryzyko jest podwójne.
3. Czym są narkotyki i zjawisko narkomanii?
Narkotyki są substancjami, które zmieniają myśli, emocje i uczucia oraz spojrzenie na świat. Zaburzają osobowość, niszczą hamulce moralne, emocjonalne i seksualne.
Narkomania zaś polega na uzależnieniu się od tych substancji. Jest chorobą, która podobnie jak alkoholizm przebiega fazowo z okresami abstynencji, czyli trzeźwości i nawrotów używania. Jest uważana za chorobę postępującą, przewlekłą, śmiertelną i nieuleczalną. Uzależnienie to nie tylko kwestia brania narkotyków, lecz przede wszystkim pewnych zachowań, stylu życia i zmian osobowości.
Poza narkotykami podobne skutki dla zdrowia i życia człowieka daje używanie substancji psychoaktywnych innych, niż narkotyki, ale mających właściwości uzależniające. Są to, np. leki z grupy środków uspokajających, nasennych, p-bólowych stosowane bez wskazań lekarskich, grzyby halucynogenne, kleje i rozpuszczalniki.
4. Jakie są powody brania narkotyków?
Młodzi ludzie, mają „swoje” powody, które skłaniają ich do brania środków odurzających. Najczęściej wymieniane to: z ciekawości, dla towarzystwa, bo robią to koledzy, bo taka jest moda.
Młodzi chcą sprzeciwić się nakazom dorosłych, uciec od problemów w domu i w szkole, nudzą się, szukają nowych wrażeń, rozluźnienia, chcą poczuć się niezależnie i dorośle, a narkotyki dają im poczucie pewności siebie, czy przynależności do grupy.
Ale przecież nie każdy, kto pragnie pokonać samotność, nieśmiałość, ma kłopoty bierze narkotyki. Używanie czy picie nie świadczą wcale o dojrzałości, sile człowieka i sile jego charakteru, lecz wręcz przeciwnie – świadczą o słabej woli, uległości, braku własnego zdania oraz nieumiejętności radzenia sobie z problemami i trudnymi sytuacjami.
5. Jakie są najbardziej popularne mity?
– „marihuana to niegroźne „zioło”, „lekki” narkotyk, który nie uzależnia”- nieprawda! uzależnia psychicznie bardzo silnie, chociaż w czasie nieco dłuższym niż inne substancje, jak np. heroina czy amfetamina. Osobom, które ją palą trudno jest zrezygnować choćby z jednego skręta. Marihuana upośledza zdolność koncentracji, pogarsza pamięć, powoduje pogorszenie sprawności intelektualnej i seksualnej, zobojętnienie i zniechęcenie do codziennych zajęć. Jej brak wywołuje: niepokój, rozdrażnienie, agresję. Jest środkiem halucynogennym, może wywoływać trwałe zaburzenia psychiczne.
– „amfetamina to niegroźny proszek, który poprawia zdolności umysłu i pomaga w nauce” – nieprawda! Jest to środek, który nie utrwala posiadanej wiedzy, ani nie przysparza nowej. Jej zażycie zmniejsza potrzebę snu, człowiek nie czuje zmęczenia i „wydaje się sobie” inteligentniejszy, bardziej atrakcyjny. Po ustaniu działania pojawiają się: uczucie zmęczenia, wyczerpania organizmu, zły nastrój, rozdrażnienie i agresja. Silnie uzależnia, szybko wzrasta tolerancja organizmu na ten narkotyk i mała dawka przestaje wystarczać. Może rozwinąć się psychoza amfetaminowa (lęki, urojenia, natręctwa).
– „można przez dłuższy czas brać narkotyki, bez żadnych konsekwencji” – nieprawda! Zmiany zachodzące w mózgu pod wpływem narkotyków występują zawsze, ale mogą być przez jakiś czas niezauważalne lub po prostu lekceważone, np. kłopoty z pamięcią, skupieniem się, rozdrażnienie można tłumaczyć zmęczeniem lub niechęcią do nauki
– „jeśli ktoś jest uzależniony, to musi brać narkotyki codziennie”- nieprawda! Odstawienie narkotyku na parę dni nie oznacza braku uzależnienia, lecz tylko chwilową przerwę w braniu.
– „uzależniają się tylko ludzie słabi” – nieprawda! Może uzależnić się każdy, kto zaczyna brać. Do niedawna narkoman kojarzył się zwykle z zaniedbanym, wyniszczonym „ćpunem” zażywającym narkotyki dożylnie. „Współczesnego” narkomana często trudno poznać na pierwszy rzut oka, ale narkomanem jest każdy, kto odczuwa przymus brania narkotyku.
6. Jak patrzeć, aby rozpoznać sygnały ostrzegawcze, wskazujące na zażywanie środków odurzających?
Sygnały związane ze szkołą: niechęć do nauki i do siedzenia na lekcjach, kłopoty z koncentracją uwagi i zapamiętywaniem, niespodziewanie lepsze lub gorsze wyniki w nauce, nawet w przedmiotach, z którymi dotąd nie było problemów. Dziecko coraz częściej nie odrabia lekcji, wychodzi często z klasy bez usprawiedliwienia, nie zawiadamia rodziców o wywiadówkach, wreszcie wagaruje i przestaje chodzić do szkoły.
Sygnały związane z domem: izoluje się od rodziny, nie chce rozmawiać o swoich problemach, przesiaduje w swoim pokoju, unika wspólnych posiłków, uroczystości. Jest niepunktualne, odsuwa się od dotychczasowych przyjaciół, znajduje nowych znajomych. Przeżywa huśtawkę nastrojów, prowokuje kłótnie, łatwo wybucha gniewem, przeklina, obraża, bywa cyniczne, kłamie. Nie dotrzymuje obietnic, nie słucha argumentów.
Inne sygnały: zmiana apetytu głodzenie się – napady obżarstwa lub nadmiernego pragnienia, zaniedbanie higieny, problemy ze snem, a niekiedy przesypia całe dnie. Ma lub nie ma pieniędzy, kradnie, wynosi przedmioty z domu, zadłuża się. Podkrada leki, alkohol, papierosy. Traci zainteresowanie wiarą, religią. Rozpoczyna hodowlę roślin, eksperymenty chemiczne. Pojawiają się akcesoria, np. lufki, bibułka, foliowe torebeczki, specyficzne poskładane karteczki papieru, srebrna folia, szczypczyki, odświeżacze powietrza, kadzidełka.
7. Co robić, jeśli się dostrzega problem u siebie lub u bliskiej osoby?
Nie czekać! Zwrócić się o fachową pomoc do terapeuty uzależnień, lekarza psychiatry. Nawiązać kontakt z dzieckiem, zaoferować mu pomoc, rozwiać swoje wątpliwości lub potwierdzić podejrzenia. Jak na razie medycyna nie znalazła skutecznego leku „na narkomanię”. Podstawowa forma leczenia uzależnienia od narkotyków oparta jest na psychoterapii, jest długotrwała i nie zawsze skuteczna. Warto jednak podjąć trud zmiany w swoim dotychczasowym życiu. Życie jest największą wartością człowieka!